نقد و بررسی پروکسیما PROXIMA – نگاهی تازه به سختی‌های سفر به فضا

در ابتدای پروکسیما PROXIMA فیلمی زیبا درباره‌ی سفری درون فضای ناشناخته، با یک فضانورد فرانسوی به نام سارا با بازی اوا گرین آشنا می‌شویم. سارا تست‌های فیزیکی سختی را پشت سر می‌گذارد تا برای اولین سفرش به فضا آماده شود. لازمه این سفر، تمریناتی بسیار سخت است اما سارا که تمام زندگی‌اش خود را آماده این کار کرده بود با تمام وجود این تمرینات را انجام می‌دهد. در خانه نیز سارا به همراه دختر هفت ساله‌اش استلا با بازی زلی بولانت لمزله اطراف خانه می‌دود و بازی می‌کند، که در حقیقت نوعی دیگر از یک امتحان برای او به شمار می‌رود چرا که باید به زودی از مهم‌ترین فرد زندگی‌اش جدا شود و به فضا برود.
کمی بعد سارا با سایر فضانوردانی که هم‌سفر او خواهند بود و با هم به ایستگاه فضایی بین‌المللی خواهند رفت آشنا می‌شود. در میان آن‌ها فضانوردی به نام مایک با بازی مت دیلون است که شوخی درباره‌ی اینکه زنان فرانسوی آشپزهای خوبی هستند می‌کند. در این صحنه‌‌ها، نویسنده-کارگردان آلیس وینکور به خوبی موضع خودش را مشخص می‌کند: هدف پرداختن به سفر فضایی نیست، بلکه پروکسیما PROXIMA به سختی‌هایی که سارا باید با آن‌ها دست و پنجه نرم کند تا به این سفر برسد می‌پردازد.
به نظر مسخره می‌رسد؟ به هیچ وجه این طور نیست. اگر به داستان پروکسیما PROXIMA که وینکور به همراه ژان-استفان برون آن را نوشته است دقت کنیم، متوجه می‌شویم این داستان بر روی بعد روانی و جسمی سفر فضایی که بیشتر فیلم‌ها از ابتدا از آن می‌گذرند تمرکز می‌کند. داستان فیلم با فیلم‌برداری جورج لچاپتویس در آژانس فضایی اروپا در کلن آلمان و در مرکزی در استار سیتی روسیه که در آن سارا، مایک و یکی دیگر از اعضای تیم به نام آنتون با بازی الکسی فتیو تمریناتشان را انجام می‌دهند روایت می‌شود.

ما در تمام مراحل همراه سارا هستیم، چه وقتی در یک سانتریفیوژ انسانی قرار می‌گیرد و یا وقتی که باید با لباس فضانوردی سنگین زیر آب به سرعت حرکت کند، تمریناتی که وینکور به زیبایی به تصویر کشیده و از نظر علمی تطابق زیادی با واقعیت دارند. در صحنه‌ای از بدن سارا قالب گرفته می‌شود تا برای ساخت صندلی‌اش بر روی موشک استفاده شود. در حین اینکه موارد لازم برای قالب گرفتن بر روی بدن او ریخته می‌شود او زمزمه می‌کند: «دارم به یک انسان فضایی تبدیل می‌شوم.»
به تک تک شخصیت‌های فیلم پروکسیما PROXIMA به خوبی پرداخته شده است. حتی نشان داده می‌شود مایک دیلون نیز که در صحنه‌ای از سارا می‌پرسد که آیا می‌خواهد تمریناتش را سبک کند یا نه نیز می‌تواند بقیه را درک کند. وینکور به ما انسان‌هایی باهوش و شریف را نشان می‌دهد که در شرایطی خارق‌العاده قرار گرفته‌اند و فداکاری‌هایی که برای رسیدن به هدف‌شان باید انجام دهند را به تصویر می‌کشد.

سفر فضایی از نظر علمی محاسباتی دقیق و اجرایی بی‌نقص لازم دارد. اما اگر بعد انسانی را نگاه کنیم، بهم‌ریخته‌تر و جاه‌طلبانه‌تر بوده و کنترل آن سخت‌تر خواهد بود. در محل پرتاب سفینه به فضا در بایکونور قزاقستان، سارا و هم‌تیمی‌هایش باید تحت قرنطینه‌ای سخت بروند، قرنطینه‌ای که سارا را از استلا در آخرین لحظاتشان در کنار هم دور نگه می‌دارد. اما در برخی لحظات وینکور به شخصیت‌هایش تنفسی کوتاه می‌دهد، فرصتی که آن‌‌ها را برای مشکلات پیش رو آماده می‌کند. وینکور در فیلم‌های قبلی‌اش، آگوستین و مریلند نیز استعدادش را در فیلم‌سازی نشان داده و مخاطب را به هم‌دردی و درک وضعیت جسمی و روانی شخصیت‌هایش وا داشته است. او در این فیلم نیز توانسته است به این مهم دست یابد، با این تفاوت که این دفعه این بار تنها بر روی دوش او نبوده است.

گرین در این نقش یکی از زیباترین بازی‌های حرفه‌ی کاری‌اش را به تصویر کشیده است. با اینکه توانایی‌هایی فیزیکی این نقش بسیار سخت هستند، اما آمادگی ذهنی لازم برای این نقش سخت‌ترین قسمت آن است. گرین در کنار بولنت-لمزل که در نقش دختری که ایده‌ی یک سال و یا حتی تا ابد دور بودن از مادرش او را می‌ترساند، بازی تماشایی را به تصویر کشیده‌اند.

سارا اولین فضانوردی نیست که به خاطر جدا شدن از فرزندشان احساس عذاب وجدان می‌کنند، چیزی که پیشتر در نخستین انسان، به سوی ستارگان و میان‌ستاره‌ای دیده بودیم. البته با این تفاوت که شخصیت‌های اصلی آن فیلم‌ها همگی مرد بودند.

و حالا نظر سایر منتقدین درباره‌ی این فیلم:

فیونولا هالیگان منتقد اسکرین‌دیلی نوشته است:

“پروکسیما PROXIMA می‌تواند چشمان هر مادری که زمانی که برای به تعادل رساندن علایق خودش، چه کوچک و چه به بزرگی به فضا رفتن، و نیازهای فرزندش با احساس گناه و عشق دست و پنجه نرم کرده است را خیس کند.”

سامانتا نلسون منتقد پلی‌گون نوشته است:

“ترک کردن کره زمین بار احساسی بیشتری از تماشای دانشگاه رفتن فرزندتان دارد، اما به یک میزان لازم است مادران باور داشته باشند که فرزندانشان را برای زندگی کردن به دور از خودشان آماده کرده‌‌اند و عشق میان آن‌ها آن قدر قوی است که این فاصله را تاب بیاورد.”